Ο εγκέφαλος αποτελεί το κέντρο της σκέψης, της μνήμης, του συναισθήματος, της ομιλίας, των αισθήσεων και γενικά της συνολικής λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού. Μαζί με τον νωτιαίο μυελό συνθέτουν το κεντρικό νευρικό σύστημα.
​Νεοπλασματικοί όγκοι στο κεντρικό νευρικό σύστημα επηρεάζουν άμεσα τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Στην Αμερική εκτιμάται ότι πάνω από 688.096 διαγιγνώσκονται ετησίως με κάποιο είδος νεοπλασίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Υπάρχουν δύο γενικοί τύποι όγκων του εγκεφάλου:

• Πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου: Μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης. Πρωτοπαθείς όγκοι στον εγκέφαλο ή στο νωτιαίο μυελό σπάνια εξαπλώνονται σε απομακρυσμένα όργανα.
• Ένας μεταστατικός όγκος προκαλείται από νεοπλασία που έχει αναπτυχθεί αλλού στο σώμα και που εξαπλώνεται στον εγκέφαλο. Οι μεταστατικοί όγκοι του εγκεφάλου είναι πάντα κακοήθεις.​

Θεραπευτικές προσεγγίσεις πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου

​Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις βασίζονται σε πολλούς παράγοντες όπως ο τύπος του όγκου, η θέση και το μέγεθος του, το στάδιο του, η ηλικία και η γενική κλινική εικόνα του ασθενή. Οποιοσδήποτε δυνατός συνδυασμός χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας μπορεί να εφαρμοστεί.

Χειρουργική Επέμβαση

Για πολλούς όγκους του εγκεφάλου η χειρουργική επέμβαση αποτελεί μία πολύ καλή θεραπευτική προσέγγιση. Στόχος είναι η εξαίρεση του όγκου. Ανάλογα με τη θέση του όγκου σε πολλές περιπτώσεις η εξαίρεση είναι πλήρης ενώ σε άλλες μερική.
Αν και μπορεί να αποτελέσει τη μοναδική θεραπευτική προσέγγιση, στις περισσότερες περιπτώσεις συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία για τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής ή μετάστασης σε άλλο σημείο του εγκεφάλου.

Χημειοθεραπεία

Ειδικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν στο πλαίσιο της χημειοθεραπείας ώστε να καταστήσουν την ακτινοθεραπεία πιο αποτελεσματική. Με την χορήγηση των φαρμάκων αυτών επιτυγχάνεται η καταστροφή των νεοπλασματικών κυττάρων. Μπορούν να χορηγηθούν υπό μορφή χαπιού ή ενδοφλεβίως απευθείας στην κυκλοφορία του ασθενούς.
Η χημειοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την ακτινοθεραπεία.
Ο τύπος της χημειοθεραπείας που θα εφαρμοστεί εξαρτάται από τον τύπο του όγκου.

 Αντι – μιτωτική θεραπεία

Για ασθενείς με πρωτοπαθείς όγκους τύπου γλοιοβλαστώματος (GBM) μπορεί να εφαρμοστεί η αντι- μιτωτική θεραπεία κατά την οποία ένα ηλεκτρικό πεδίο χαμηλής τάσης εφαρμόζεται στη περιοχή της νόσου ώστε να ανασταλεί η ανάπτυξη του όγκου.

​Ακτινοθεραπεία

Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή για λίγες εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά τη χειρουργική επέμβαση ή σε ορισμένες περιπτώσεις αντί για τη χειρουργική επέμβαση.
Διάφορες τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη χορήγηση της ακτινοβολίας στους όγκους εγκεφάλου όπως η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-D CRT), η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) και η απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (IGRT).

Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική / ακτινοθεραπεία

Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (SRS) και η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SRT) αποτελούν δύο εξαιρετικά ακριβείς ως προς την χορήγηση της ακτινοβολίας τεχνικές ακτινοθεραπείας.
Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (stereotactic radiosurgery) είναι μια αναίμακτη μέθοδος αντιμετώπισης καλοήθων παθήσεων του εγκεφάλου στην οποία η ακτινοβολία χορηγείται με ακρίβεια χιλιοστού στη νόσο.
Χαρακτηριστικό των τεχνικών αυτών αποτελεί η χορήγηση πολύ υψηλών ημερήσιων δόσεων ακτινοβολίας στον όγκο με απότομη γρήγορη πτώση αυτής στους γύρω υγιείς ιστούς. Για όγκους με μέγεθος έως 4cm μπορεί να εφαρμοστεί από μία έως πέντε συνεδρίες (SRS). Σε περιπτώσεις όπου το μέγεθος του όγκου είναι μεγάλο ή σε περιπτώσεις επανακτινοβόλησης μπορεί να χορηγηθεί σε περισσότερες συνεδρίες (SRΤ). Ενδείξεις:

• • Αδένωμα υπόφυσης.
  • Όγκοι εγκεφάλου (μικρότερους σε μέγεθος από 3cm).
  • Εγκεφαλικές μεταστάσεις.
  • Αρτηριοφλεβικές δυσπλασίες (AVM), σηραγγώδες αιμαγγείωμα.
  • Σε όγκους γενικά όπου η χειρουργική προσπέλαση είναι δύσκολη.

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας

Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά:

• Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας
• Ενημερώστε τον για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε
• Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησιμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα. Καθαρίζετε την περιοχή με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν χορηγείται και χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει:

• Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Εξαρτάται από τη δόση ακτινοβολίας που χορηγείται. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε ορισμένους μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον ιατρό προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
• Κεφαλαλγία – κοινή παρενέργεια για όγκους του εγκεφάλου.
• Μπορεί να εμφανιστεί μειωμένη ή ασταθής ακοή.
• Φλεγμονές στο ακουστικό κανάλι που οδηγούν σε συμπτώματα ζάλης ή αίσθηση «πληρότητας».
• Βραχυπρόθεσμα απώλεια μνήμης, δυσκολία σκέψης και βραδύτητα στην ολοκλήρωση των εργασιών. Τα συμπτώματα αυτά εξαρτώνται από τη συνολική δόση που χορηγείται καθώς και από την εντόπιση του όγκου.

Ο εγκέφαλος αποτελεί το κέντρο της σκέψης, της μνήμης, του συναισθήματος, της ομιλίας, των αισθήσεων και γενικά της συνολικής λειτουργίας του ανθρώπινου οργανισμού. Μαζί με τον νωτιαίο μυελό συνθέτουν το κεντρικό νευρικό σύστημα.
​Νεοπλασματικοί όγκοι στο κεντρικό νευρικό σύστημα επηρεάζουν άμεσα τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Στην Αμερική εκτιμάται ότι πάνω από 688.096 διαγιγνώσκονται ετησίως με κάποιο είδος νεοπλασίας στο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Υπάρχουν δύο γενικοί τύποι όγκων του εγκεφάλου:

• Πρωτοπαθής όγκος εγκεφάλου: Μπορεί να είναι καλοήθης ή κακοήθης. Πρωτοπαθείς όγκοι στον εγκέφαλο ή στο νωτιαίο μυελό σπάνια εξαπλώνονται σε απομακρυσμένα όργανα.
• Ένας μεταστατικός όγκος προκαλείται από νεοπλασία που έχει αναπτυχθεί αλλού στο σώμα και που εξαπλώνεται στον εγκέφαλο. Οι μεταστατικοί όγκοι του εγκεφάλου είναι πάντα κακοήθεις.​

Θεραπευτικές προσεγγίσεις πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου

​Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις βασίζονται σε πολλούς παράγοντες όπως ο τύπος του όγκου, η θέση και το μέγεθος του, το στάδιο του, η ηλικία και η γενική κλινική εικόνα του ασθενή. Οποιοσδήποτε δυνατός συνδυασμός χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας μπορεί να εφαρμοστεί.

Χειρουργική Επέμβααση

Για πολλούς όγκους του εγκεφάλου η χειρουργική επέμβαση αποτελεί μία πολύ καλή θεραπευτική προσέγγιση. Στόχος είναι η εξαίρεση του όγκου. Ανάλογα με τη θέση του όγκου σε πολλές περιπτώσεις η εξαίρεση είναι πλήρης ενώ σε άλλες μερική.
Αν και μπορεί να αποτελέσει τη μοναδική θεραπευτική προσέγγιση, στις περισσότερες περιπτώσεις συνοδεύεται από ακτινοθεραπεία για τη μείωση της πιθανότητας υποτροπής ή μετάστασης σε άλλο σημείο του εγκεφάλου.

Χημειοθεραπεία

Ειδικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν στο πλαίσιο της χημειοθεραπείας ώστε να καταστήσουν την ακτινοθεραπεία πιο αποτελεσματική. Με την χορήγηση των φαρμάκων αυτών επιτυγχάνεται η καταστροφή των νεοπλασματικών κυττάρων. Μπορούν να χορηγηθούν υπό μορφή χαπιού ή ενδοφλεβίως απευθείας στην κυκλοφορία του ασθενούς.
Η χημειοθεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά την ακτινοθεραπεία.
Ο τύπος της χημειοθεραπείας που θα εφαρμοστεί εξαρτάται από τον τύπο του όγκου.

Αντι – μιτωτική θεραπεία

Για ασθενείς με πρωτοπαθείς όγκους τύπου γλοιοβλαστώματος (GBM) μπορεί να εφαρμοστεί η αντι- μιτωτική θεραπεία κατά την οποία ένα ηλεκτρικό πεδίο χαμηλής τάσης εφαρμόζεται στη περιοχή της νόσου ώστε να ανασταλεί η ανάπτυξη του όγκου.

Ακτινοθεραπεία

Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή για λίγες εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά τη χειρουργική επέμβαση ή σε ορισμένες περιπτώσεις αντί για τη χειρουργική επέμβαση.
Διάφορες τεχνικές μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τη χορήγηση της ακτινοβολίας στους όγκους εγκεφάλου όπως η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-D CRT), η ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) και η απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (IGRT).

Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική / θεραπεία

Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (SRS) και η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία (SRT) αποτελούν δύο εξαιρετικά ακριβείς ως προς την χορήγηση της ακτινοβολίας τεχνικές ακτινοθεραπείας.
Η στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (stereotactic radiosurgery) είναι μια αναίμακτη μέθοδος αντιμετώπισης καλοήθων παθήσεων του εγκεφάλου στην οποία η ακτινοβολία χορηγείται με ακρίβεια χιλιοστού στη νόσο.
Χαρακτηριστικό των τεχνικών αυτών αποτελεί η χορήγηση πολύ υψηλών ημερήσιων δόσεων ακτινοβολίας στον όγκο με απότομη γρήγορη πτώση αυτής στους γύρω υγιείς ιστούς. Για όγκους με μέγεθος έως 4cm μπορεί να εφαρμοστεί από μία έως πέντε συνεδρίες (SRS). Σε περιπτώσεις όπου το μέγεθος του όγκου είναι μεγάλο ή σε περιπτώσεις επανακτινοβόλησης μπορεί να χορηγηθεί σε περισσότερες συνεδρίες (SRΤ). Ενδείξεις:

• • Αδένωμα υπόφυσης.
  • Όγκοι εγκεφάλου (μικρότερους σε μέγεθος από 3cm).
  • Εγκεφαλικές μεταστάσεις.
  • Αρτηριοφλεβικές δυσπλασίες (AVM), σηραγγώδες αιμαγγείωμα.
  • Σε όγκους γενικά όπου η χειρουργική προσπέλαση είναι δύσκολη.

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας

Είναι σημαντκό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά:

• Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας
• Ενημερώστε τον για οποαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε
• Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγεται την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα.

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν χορηγείται και χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει:

• Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Εξαρτάται από τη δόση ακτινοβολίας που χορηγείται. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε ορισμένους μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον ιατρό προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
• Κεφαλαλγία – κοινή παρενέργεια για όγκους του εγκεφάλου.
• Μπορεί να εμφανιστεί μειωμένη ή ασταθής ακοή.
• Φλεγμονές στο ακουστικό κανάλι που οδηγούν σε συμπτώματα ζάλης ή αίσθηση «πληρότητας».
• Βραχυπρόθεσμα απώλεια μνήμης, δυσκολία σκέψης και βραδύτητα στην ολοκλήρωση των εργασιών. Τα συμπτώματα αυτά εξαρτώνται από τη συνολική δόση που χορηγείται καθώς και από την εντόπιση του όγκου.