Καρκίνος Κεφαλής Τραχήλου

Εκτιμάται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου το 3-5% όλων των καρκίνων εμφανίζεται στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου.
Σε απόλυτα νούμερα υπολογίζεται ότι 64.690 άτομα (47.650 άνδρες και 17.040 γυναίκες) θα αναπτύξουν καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου και 13.740 θάνατοι (10.250 άνδρες και 3.490 γυναίκες) θα εμφανιστούν φέτος ως αποτέλεσμα αυτής της διάγνωσης του καρκίνου.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις​

Η θεραπευτική προσέγγιση για τις νεοπλασίες της κεφαλής και τραχήλου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως τον τύπο, το μέγεθος, το στάδιο του όγκου, την θέση του όγκου και τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς.
Συνήθως η συνδυασμένη θεραπεία που περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή / και χημειοθεραπεία αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Χειρουργική επέμβαση

Αποτελεί μία πολύ σημαντική θεραπευτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση νεοπλασιών της κεφαλής και τραχήλου. Πέρα από την λήψη βιοψίας που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της, γίνεται και προσπάθεια εξαίρεσης του όγκου. Ανάλογα με την θέση αλλά και την έκταση της νόσου μπορεί να αφαιρεθούν και κάποιες ομάδες λεμφαδένων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση προηγείται της ακτινοθεραπείας ενώ σε άλλες ακολουθεί. Αυτό καθορίζεται κατά περίπτωση.
Η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοθεραπεία επικεντρώνονται άμεσα στη θεραπεία του όγκου. Η φαρμακευτική προσέγγιση συνιστάται στο να βελτιώνει τα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες συστηματικής θεραπείας:

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία έχει την ικανότητα να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα με διαφορετικές μεθόδους. Συνήθως συνδυάζονται διαφορετικοί τύποι φαρμάκων για να επιτευχθεί το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η δόση και το χρονοδιάγραμμα για τη θεραπεία ποικίλλουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται πριν την ακτινοθεραπεία (εισαγωγική χημειοθεραπεία).

Στοχευμένη θεραπεία

Περιλαμβάνει την χρήση συγκεκριμένων αντικαρκινικών φαρμάκων τα οποία εστιάζουν σε συγκεκριμένα μόρια πχ στον υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (EGFR). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα με τη ακτινοθεραπεία.

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μία από τις καλύτερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση νεοπλασιών της κεφαλής και του τραχήλου.
Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την ανάπτυξη νέων τεχνικών ακτινοθεραπείας το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι το βέλτιστο και η προστασία των υγιών ιστών η μέγιστη. Δηλαδή λιγότερες παρενέργειες.
Δύο τεχνικές ακτινοθεραπείας μπορούν να εφαρμοστούν. Η εξωτερική ακτινοθεραπεία και η Βραχυθεραπεία.
Με την τεχνική της εξωτερικής ακτινοθεραπείας, δέσμες ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας κατευθύνονται ελεγχόμενα και εστιασμένα προς την περιοχή που εντοπίζεται η νόσος. Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή, για πέντε έως επτά εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Οι τεχνικές που εφαρμόζονται συχνότερα στην ακτινοθεραπευτική προσέγγιση της κεφαλής-τραχήλου περιλαμβάνουν την τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-D CRT), ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) και απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (IGRT).

VMAT – Κεφαλή Τράχηλος

Βραχυθεραπεία

Για τους καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου, η βραχυθεραπεία πολλές φορές χρησιμοποιείται μετά από το χειρουργείο στη διάρκεια του οποίου τοποθετούνται στην περιοχή της νόσου πλαστικοί καθετήρες. Κατά την εφαρμογή της μία ραδιενεργός πηγή (συνήθως Ιρίδιο -192) διέρχεται μέσα από τους καθετήρες ακτινοβολώντας τοπικά τους γύρω ιστούς. Συνήθως χορηγείται σε λίγες συνεδρίες για δύο ή περισσότερες ημέρες.

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας

Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά:

    • Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας.
    • Ενημερώστε τον για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε.
    • Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησιμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα. Καθαρίζετε την περιοχή με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.
    • Η φροντίδα της οδοντοστοιχίας κατά την ακτινοθεραπεία μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μολύνσεων στο στόμα και φθοράς των δοντιών. Η οδοντιατρική εξέταση αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προετοιμασίας του ασθενή πριν την εφαρμογή της ακτινοθεραπείας. Κάθε παρέμβαση από τον οδοντίατρο θα πρέπει να γίνει πριν την ακτινοθεραπεία (πχ εξαίρεση δοντιών).

Μετά από την ακτινοθεραπεία το οστό της γνάθου σας δεν επουλώνεται εύκολα. Γενικά θα πρέπει να γίνεται:

    • Χρήση οδοντόκρεμας φθορίου χωρίς λειαντικά.
    • Χρήση κερωμένου οδοντικού νήματος – ήπιες κινήσεις καθαρισμού.
    • Χρήση διαλύματος αλατιού ή μαγειρικής σόδας για ξέπλυμα.

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Η ακτινοθεραπεία δεν είναι επεμβατική οπότε είναι σπάνιο να εμφανιστούν άμεσα ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν συνοδεύεται και από χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα:

  • Μπορεί να αναπτυχθεί ήπια κόπωση. Ωστόσο, η κόπωση από την ακτινοθεραπεία θα πρέπει να βελτιωθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά τη λήξη της ακτινοθεραπείας.
  • Μπορεί να εμφανιστεί ερεθισμός του δέρματος (ερυθρότητα, απολέπιση, οίδημα).
  • Δυσκολία στην κατάποση καθώς και ξηροστομία ή πυκνή σίελο.
  • Μπορεί να εμφανιστεί βράγχος φωνής λόγω του πρηξίματος των φωνητικών χορδών.
  • Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Εξαρτάται από τη δόση ακτινοβολίας που χορηγείται. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε μερικούς μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον γιατρό σας προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
  • Αλλαγή γεύσης.
  • Απώλεια βάρους.

Καρκίνος Κεφαλής Τραχήλου

Εκτιμάται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες περίπου το 3-5% όλων των καρκίνων εμφανίζεται στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου.
Σε απόλυτα νούμερα υπολογίζεται ότι 64.690 άτομα (47.650 άνδρες και 17.040 γυναίκες) θα αναπτύξουν καρκίνο της κεφαλής και του τραχήλου και 13.740 θάνατοι (10.250 άνδρες και 3.490 γυναίκες) θα εμφανιστούν φέτος ως αποτέλεσμα αυτής της διάγνωσης του καρκίνου.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η θεραπευτική προσέγγιση για τις νεοπλασίες της κεφαλής και τραχήλου εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως τον τύπο, το μέγεθος, το στάδιο του όγκου, την θέση του όγκου και τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς.
Συνήθως η συνδυασμένη θεραπεία που περιλαμβάνει χειρουργική επέμβαση, ακτινοθεραπεία ή / και χημειοθεραπεία αποφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.

Χειρουργική επέμβαση

Αποτελεί μία πολύ σημαντική θεραπευτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση νεοπλασιών της κεφαλής και τραχήλου. Πέρα από την λήψη βιοψίας που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της, γίνεται και προσπάθεια εξαίρεσης του όγκου. Ανάλογα με την θέση αλλά και την έκταση της νόσου μπορεί να αφαιρεθούν και κάποιες ομάδες λεμφαδένων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση προηγείται της ακτινοθεραπείας ενώ σε άλλες ακολουθεί. Αυτό καθορίζεται κατά περίπτωση.
Η χειρουργική επέμβαση και η ακτινοθεραπεία επικεντρώνονται άμεσα στη θεραπεία του όγκου. Η φαρμακευτική προσέγγιση συνιστάται στο να βελτιώνει τα θεραπευτικά αποτελέσματα.
Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες συστηματικής θεραπείας:

Χημειοθεραπεία

Η χημειοθεραπεία έχει την ικανότητα να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα με διαφορετικές μεθόδους. Συνήθως συνδυάζονται διαφορετικοί τύποι φαρμάκων για να επιτευχθεί το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Η δόση και το χρονοδιάγραμμα για τη θεραπεία ποικίλλουν. Στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμόζεται πριν την ακτινοθεραπεία (εισαγωγική χημειοθεραπεία).

Στοχευμένη θεραπεία

Περιλαμβάνει χρήση συγκεκριμένων αντικαρκινικών φαρμάκων τα οποία εστιάζουν σε συγκεκριμένα μόρια πχ στον υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα (EGFR). Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα με την ακτινοθεραπεία.

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μία από τις καλύτερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση νεοπλασιών της κεφαλής και του τραχήλου.
Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και την ανάπτυξη νέων τεχνικών ακτινοθεραπείας το θεραπευτικό αποτέλεσμα είναι το βέλτιστο και η προστασία των υγιών ιστών η μέγιστη. Δηλαδή λιγότερες παρενέργειες.
Δύο τεχνικές ακτινοθεραπείας μπορούν να εφαρμοστούν. Η εξωτερική ακτινοθεραπεία και η Βραχυθεραπεία.
Με την τεχνική της εξωτερικής ακτινοθεραπείας, δέσμες ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας κατευθύνονται ελεγχόμενα και εστιασμένα προς την περιοχή που εντοπίζεται η νόσος. Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή, για πέντε έως επτά εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Οι τεχνικές που εφαρμόζονται συχνότερα στην ακτινοθεραπευτική προσέγγιση της κεφαλής-τραχήλου περιλαμβάνουν την τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία (3-D CRT), ακτινοθεραπεία διαμορφούμενης έντασης (IMRT) και απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (IGRT).

VMAT – Κεφαλή Τράχηλος

Βραχυθεραπεία

Για τους καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου, η βραχυθεραπεία πολλές φορές χρησιμοποιείται μετά από το χειρουργείο στη διάρκεια του οποίου τοποθετούνται στην περιοχή της νόσου πλαστικοί καθετήρες. Κατά την εφαρμογή της μία ραδιενεργός πηγή (συνήθως Ιρίδιο -192) διέρχεται μέσα από τους καθετήρες ακτινοβολώντας τοπικά τους γύρω ιστούς. Συνήθως χορηγείται σε λίγες συνεδρίες για δύο ή περισσότερες ημέρες.

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της θεραπείας

Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά:

    • Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας.
    • Ενημερώστε τον για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε.
    • Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησιμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα. Καθαρίζετε την περιοχή με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.
    • Η φροντίδα της οδοντοστοιχίας κατά την ακτινοθεραπεία μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης μολύνσεων στο στόμα και φθοράς των δοντιών. Η οδοντιατρική εξέταση αποτελεί ουσιαστικό μέρος της προετοιμασίας του ασθενή πριν την εφαρμογή της ακτινοθεραπείας. Κάθε παρέμβαση από τον οδοντίατρο θα πρέπει να γίνει πριν την ακτινοθεραπεία (πχ εξαίρεση δοντιών).

Μετά από την ακτινοθεραπεία το οστό της γνάθου σας δεν επουλώνεται εύκολα. Γενικά θα πρέπει να γίνεται:

    • Χρήση οδοντόκρεμας φθορίου χωρίς λειαντικά.
    • Χρήση κερωμένου οδοντικού νήματος – ήπιες κινήσεις καθαρισμού.
    • Χρήση διαλύματος αλατιού ή μαγειρικής σόδας για ξέπλυμα.

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Η ακτινοθεραπεία δεν είναι επεμβατική οπότε είναι σπάνιο να εμφανιστούν άμεσα ανεπιθύμητες ενέργειες. Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν συνοδεύεται και από χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα:

  • Μπορεί να αναπτυχθεί ήπια κόπωση. Ωστόσο, η κόπωση από την ακτινοθεραπεία θα πρέπει να βελτιωθεί μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά τη λήξη της ακτινοθεραπείας.
  • Μπορεί να εμφανιστεί ερεθισμός του δέρματος (ερυθρότητα, απολέπιση, οίδημα).
  • Δυσκολία στην κατάποση καθώς και ξηροστομία ή πυκνή σίελο.
  • Μπορεί να εμφανιστεί βράγχος φωνής λόγω του πρηξίματος των φωνητικών χορδών.
  • Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Εξαρτάται από τη δόση ακτινοβολίας που χορηγείται. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε μερικούς μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον γιατρό σας προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
  • Αλλαγή γεύσης.
  • Απώλεια βάρους.