Λεμφώματα

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα δίκτυο μικρών αγγείων που εκτείνονται σε όλο το σώμα. Ακολουθεί συχνά τη διαδρομή του δικτύου των φλεβών και των αρτηριών. Διάσπαρτα κατά μήκος αυτών των αγγείων βρίσκονται οι λεμφαδένες. Τα λεμφικά αγγεία μεταφέρουν ένα καθαρό υγρό που λέγεται λέμφος από τα άκρα και τα όργανα πίσω στην κυκλοφορία του αίματος. Το λεμφικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την καταπολέμηση των λοιμώξεων και των ασθενειών. Ένας όγκος του λεμφικού συστήματος ονομάζεται λέμφωμα. Οι δύο κύριοι τύποι λεμφωμάτων είναι τα Hodgkin και τα non-Hodgkin λεμφώματα.

HODGKIN’S Λέμφωμα

Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Δρ Τόμας Hodgkin το 1832 και ήταν ανίατο έως ότου εφαρμοστεί η ακτινοθεραπεία πενήντα περίπου χρόνια πριν.
Το λέμφωμα Hodgkin (ή νόσος του Hodgkin) εμφανίζεται κυρίως στους μεγαλύτερους και πιο κεντρικούς λεμφαδένες του σώματος κατά μήκος των μεγαλύτερων αιμοφόρων αγγείων του τραχήλου, του μεσοθωρακίου, της κοιλιάς κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, των περιοχών της μασχάλης και της βουβωνικής χώρας όπου τα αγγεία επιστρέφουν από τα άνω και κάτω άκρα.
Περισσότεροι από 9.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται ετησίως με Hodgkin. Η θεραπευτική του προσέγγιση παρουσιάζει υψηλά ποσοστά ίασης. Το 80% των ασθενών με λέμφωμα Hodgkin ζουν περισσότερο από 10 έτη.
Το Hodgkin’s πλέον αντιμετωπίζεται συνήθως με χημειοθεραπεία και / ή ακτινοθεραπεία.

NON- HODGKIN’S Λέμφωμα (NHL)

Το Νon-Hodgkin λέμφωμα είναι ένας γενικός όρος για περίπου 30 διαφορετικούς τύπους λεμφώματος που διαφέρουν από το λέμφωμα Hodgkin.
Το NHL είναι οκτώ φορές πιο κοινό από το λέμφωμα Hodgkin. Πάνω από 70.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται στην Αμερική με τη νόσο.
Όλοι οι τύποι NHL αντιμετωπίζονται με πολύ υψηλά ποσοστά ίασης. Το NHL συνήθως αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία, βιολογική θεραπεία και / ή ακτινοθεραπεία. Σε ορισμένους τύπους NHL η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων μπορεί να αποτελεί μέρος της θεραπείας.

Σταδιοποίηση Λεμφώματος

Ο όρος του σταδίου μιας νεοπλασίας  χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έκταση της νόσου.
Στάδιο Ι: Διήθηση ενός λεμφαδένα ή διήθηση μιας μη-λεμφαδενικής περιοχής.
Στάδιο ΙΙ: Διήθηση δύο ή περισσότερων λεμφαδένων ή διήθηση μη λεμφαδενικών περιοχών στην ίδια πλευρά του διαφράγματος (ο μυς κάτω από τους πνεύμονες).
Στάδιο ΙΙΙ: Διήθηση περιοχών λεμφαδένων ή μη λεμφαδένων άνω και κάτω το διαφράγματος.
Στάδιο IV: Η νεοπλασία έχει εξαπλωθεί πέρα από του λεμφαδένες σε όργανα όπως το ήπαρ, τα οστά ή τους πνεύμονες. Το στάδιο IV μπορεί επίσης να αναφέρεται σε όγκο σε άλλο όργανο και / ή όγκους σε απομακρυσμένους λεμφαδένες.
Ο προσδιορισμός του σταδίου και του ακριβούς τύπου λεμφώματος (με μικροσκοπική εξέταση ιστού από βιοψία) είναι απαραίτητος για τον προγραμματισμό της βέλτιστης θεραπείας της νόσου.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 

Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τον τύπο του λεμφώματος, το στάδιο και τη γενική υγεία του ασθενή.
Η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία ή και συνδυασμό αυτών.

Χημειοθεραπεία

Με τη χημειοθεραπεία χορηγούνται ειδικά φάρμακα ώστε να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα. Το κάθε ένα από αυτά προκαλεί διαφορετικές παρενέργειες.
Η δόση και ο προγραμματισμός της θεραπείας ποικίλλει αλλά συνήθως η χημειοθεραπεία χορηγείται κάθε δύο έως τρεις εβδομάδες σε εύρος μερικών μηνών.
Συνδυάζεται με την ακτινοθεραπεία για την βελτιστοποίηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων. Ωστόσο, μια τέτοια συνδυασμένη θεραπεία αυξάνει συνήθως τις παρενέργειες.​

Ανοσοθεραπεία

Με τη χορήγηση ειδικών φαρμάκων ενισχύεται το ανοσοποιητικό σας σύστημα για την καταπολέμηση της νόσου. Η ανοσοθεραπεία είναι σαν τη χημειοθεραπεία. Η διαφορά είναι ότι η χημειοθεραπεία προσβάλλει άμεσα τα καρκινικά κύτταρα ενώ η ανοσοθεραπεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα στην καταπολέμηση της νόσου.

    • Τα μονοκλωνικά αντισώματα λειτουργούν στοχεύοντας σε συγκεκριμένα μόρια στο σώμα. Προσκολλάνε σε αυτά με αποτέλεσμα να καταστρέφονται ή να τα καθιστούν πιο ευαίσθητα στην ακτινοθεραπεία.
    • Τα ραδιοεπισημασμένα αντισώματα είναι μονοκλωνικά αντισώματα σεσημασμένα με ραδιενεργά σωματίδια. Αυτά τα αντισώματα έχουν σχεδιαστεί για να συνδέονται άμεσα με τα νοσούντα κύτταρα και να τα καταστρέφουν με μικρές ποσότητες ακτινοβολίας χωρίς να επηρεάζουν τους γύρω υγιείς ιστούς.​

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μία από τις καλύτερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των λεμφωμάτων.
Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή, για λίγες εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Για την περίπτωση ακτινοθεραπείας λεμφωμάτων χρησιμοποιούνται οι παρακάτω όροι:

    • Involved field radiation: όταν χορηγείται ακτινοθεραπεία μόνο στην περιοχή της νόσου – στοχευμένα. Συνήθως συνδυάζεται με χημειοθεραπεία. Το πεδίο ακτινοθεραπείας άνω του διαφράγματος που περιλαμβάνει τις ανατομικές περιοχές του τραχήλου, του μεσοθωρακίου και των μασχαλιαίων χωρών ονομάζεται μανδύας. Το πεδίο ακτινοθεραπείας κάτω από το διάφραγμα που περιλαμβάνει την κοιλιακή χώρα, την πύελο και τις βουβωνικές χώρες ονομάζεται ανεστραμμένο Υ.
    • Τotal nodal irradiation: όταν η ακτινοθεραπεία χορηγείται σε όλους του λεμφαδένες του σώματος.
    • Τotal body irradiation: όταν η ακτινοθεραπεία χορηγείται σε όλο το σώμα. Συνήθως πραγματοποιείται πριν από την χημειοθεραπεία και τη μεταμόσχευση μυελού των οστών.

 
Τεχνική VMAT σε λέμφωμα Hodgkin

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας

Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά: 

    • Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας.
    • Ενημερώστε τον για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε.
    • Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησιμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα. Καθαρίζετε την περιοχή με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.​

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν χορηγείται και χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει: 

    • Ερυθρότητα στο δέρμα μπορεί να παρατηρηθεί με την εξωτερική ακτινοθεραπεία.
    • Σε περίπτωση ακτινοβόλησης της στοματικής κοιλότητας ίσως παρατηρηθεί μία ήπια ξηροστομία, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει φθορά στα δόντια. Καλό είναι πριν ξεκινήσει η θεραπεία να πραγματοποιηθεί μία οδοντιατρική εξέταση.
    • Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε ορισμένους μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον ιατρό προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
    • Φλεγμονή στην περιοχή που υποβλήθηκε σε θεραπεία. Για παράδειγμα, η θεραπεία στο θώρακα μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην κατάποση, βήχα ή αίσθημα δύσπνοιας.

Λεμφώματα

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα δίκτυο μικρών αγγείων που εκτείνονται σε όλο το σώμα. Ακολουθεί συχνά τη διαδρομή του δικτύου των φλεβών και των αρτηριών. Διάσπαρτα κατά μήκος αυτών των αγγείων βρίσκονται οι λεμφαδένες. Τα λεμφικά αγγεία μεταφέρουν ένα καθαρό υγρό που λέγεται λέμφος από τα άκρα και τα όργανα πίσω στην κυκλοφορία του αίματος. Το λεμφικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την καταπολέμηση των λοιμώξεων και των ασθενειών. Ένας όγκος του λεμφικού συστήματος ονομάζεται λέμφωμα. Οι δύο κύριοι τύποι λεμφωμάτων είναι τα Hodgkin και τα non-Hodgkin λεμφώματα.

HODGKIN’S Λέμφωμα

Περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Δρ Τόμας Hodgkin το 1832 και ήταν ανίατο έως ότου εφαρμοστεί η ακτινοθεραπεία πενήντα περίπου χρόνια πριν.
Το λέμφωμα Hodgkin (ή νόσος του Hodgkin) εμφανίζεται κυρίως στους μεγαλύτερους και πιο κεντρικούς λεμφαδένες του σώματος κατά μήκος των μεγαλύτερων αιμοφόρων αγγείων του τραχήλου, του μεσοθωρακίου, της κοιλιάς κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης, των περιοχών της μασχάλης και της βουβωνικής χώρας όπου τα αγγεία επιστρέφουν από τα άνω και κάτω άκρα.
Περισσότεροι από 9.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται ετησίως με Hodgkin. Η θεραπευτική του προσέγγιση παρουσιάζει υψηλά ποσοστά ίασης. Το 80% των ασθενών με λέμφωμα Hodgkin ζουν περισσότερο από 10 έτη.
Το Hodgkin’s πλέον αντιμετωπίζεται συνήθως με χημειοθεραπεία και / ή ακτινοθεραπεία.

NON- HODGKIN’S Λέμφωμα (NHL)

Το Νon-Hodgkin λέμφωμα είναι ένας γενικός όρος για περίπου 30 διαφορετικούς τύπους λεμφώματος που διαφέρουν από το λέμφωμα Hodgkin.
Το NHL είναι οκτώ φορές πιο κοινό από το λέμφωμα Hodgkin. Πάνω από 70.000 άνθρωποι διαγιγνώσκονται στην Αμερική με τη νόσο.
Όλοι οι τύποι NHL αντιμετωπίζονται με πολύ υψηλά ποσοστά ίασης. Το NHL συνήθως αντιμετωπίζεται με χημειοθεραπεία, βιολογική θεραπεία και / ή ακτινοθεραπεία. Σε ορισμένους τύπους NHL η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων μπορεί να αποτελεί μέρος της θεραπείας.

Σταδιοποίηση Λεμφώματος

Ο όρος του σταδίου μιας νεοπλασίας  χρησιμοποιείται για να περιγράψει την έκταση της νόσου.
Στάδιο Ι: Διήθηση ενός λεμφαδένα ή διήθηση μιας μη-λεμφαδενικής περιοχής.
Στάδιο ΙΙ: Διήθηση δύο ή περισσότερων λεμφαδένων ή διήθηση μη λεμφαδενικών περιοχών στην ίδια πλευρά του διαφράγματος (ο μυς κάτω από τους πνεύμονες).
Στάδιο ΙΙΙ: Διήθηση περιοχών λεμφαδένων ή μη λεμφαδένων άνω και κάτω το διαφράγματος.
Στάδιο IV: Η νεοπλασία έχει εξαπλωθεί πέρα από του λεμφαδένες σε όργανα όπως το ήπαρ, τα οστά ή τους πνεύμονες. Το στάδιο IV μπορεί επίσης να αναφέρεται σε όγκο σε άλλο όργανο και / ή όγκους σε απομακρυσμένους λεμφαδένες.
Ο προσδιορισμός του σταδίου και του ακριβούς τύπου λεμφώματος (με μικροσκοπική εξέταση ιστού από βιοψία) είναι απαραίτητος για τον προγραμματισμό της βέλτιστης θεραπείας της νόσου.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις 

Οι επιλογές θεραπείας εξαρτώνται από τον τύπο του λεμφώματος, το στάδιο και τη γενική υγεία του ασθενή.
Η θεραπευτική προσέγγιση μπορεί να περιλαμβάνει χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία ή και συνδυασμό αυτών.

Χημειοθεραπεία

Με τη χημειοθεραπεία χορηγούνται ειδικά φάρμακα ώστε να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα. Το κάθε ένα από αυτά προκαλεί διαφορετικές παρενέργειες.
Η δόση και ο προγραμματισμός της θεραπείας ποικίλλει αλλά συνήθως η χημειοθεραπεία χορηγείται κάθε δύο έως τρεις εβδομάδες σε εύρος μερικών μηνών.
Συνδυάζεται με την ακτινοθεραπεία για την βελτιστοποίηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων. Ωστόσο, μια τέτοια συνδυασμένη θεραπεία αυξάνει συνήθως τις παρενέργειες.​

Ανοσοθεραπεία

Με τη χορήγηση ειδικών φαρμάκων ενισχύεται το ανοσοποιητικό σας σύστημα για την καταπολέμηση της νόσου. Η ανοσοθεραπεία είναι σαν τη χημειοθεραπεία. Η διαφορά είναι ότι η χημειοθεραπεία προσβάλλει άμεσα τα καρκινικά κύτταρα ενώ η ανοσοθεραπεία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα στην καταπολέμηση της νόσου.

    • Τα μονοκλωνικά αντισώματα λειτουργούν στοχεύοντας σε συγκεκριμένα μόρια στο σώμα. Προσκολλάνε σε αυτά με αποτέλεσμα να καταστρέφονται ή να τα καθιστούν πιο ευαίσθητα στην ακτινοθεραπεία.
    • Τα ραδιοεπισημασμένα αντισώματα είναι μονοκλωνικά αντισώματα σεσημασμένα με ραδιενεργά σωματίδια. Αυτά τα αντισώματα έχουν σχεδιαστεί για να συνδέονται άμεσα με τα νοσούντα κύτταρα και να τα καταστρέφουν με μικρές ποσότητες ακτινοβολίας χωρίς να επηρεάζουν τους γύρω υγιείς ιστούς.​

Ακτινοθεραπεία

Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μία από τις καλύτερες θεραπευτικές προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση των λεμφωμάτων.
Ακτινοβολία υψηλής ενέργειας χορηγείται στη νόσο με στόχο την αναστολή της αναπαραγωγικής ικανότητας των καρκινικών κυττάρων (και συνεπώς την καταστροφής τους) και την προστασία των γύρω από την νόσο υγιών ιστών.
Σε αντίθεση με τα καρκινικά κύτταρα που παρουσιάζουν μεγάλη ευαισθησία στην ακτινοβολία, τα υγιή μέσω βιολογικών μηχανισμών μπορούν να επιδιορθώσουν την οποιαδήποτε βλάβη προξενήσει η ίδια η θεραπεία.
Οι θεραπείες προγραμματίζονται συνήθως καθημερινά, από Δευτέρα έως Παρασκευή, για λίγες εβδομάδες. Η ακτινοβολία είναι ανώδυνη και κάθε θεραπεία εξαιρετικά σύντομη.
Για την περίπτωση ακτινοθεραπείας λεμφωμάτων χρησιμοποιούνται οι παρακάτω όροι:

    • Involved field radiation: όταν χορηγείται ακτινοθεραπεία μόνο στην περιοχή της νόσου – στοχευμένα. Συνήθως συνδυάζεται με χημειοθεραπεία. Το πεδίο ακτινοθεραπείας άνω του διαφράγματος που περιλαμβάνει τις ανατομικές περιοχές του τραχήλου, του μεσοθωρακίου και των μασχαλιαίων χωρών ονομάζεται μανδύας. Το πεδίο ακτινοθεραπείας κάτω από το διάφραγμα που περιλαμβάνει την κοιλιακή χώρα, την πύελο και τις βουβωνικές χώρες ονομάζεται ανεστραμμένο Υ.
    • Τotal nodal irradiation: όταν η ακτινοθεραπεία χορηγείται σε όλους του λεμφαδένες του σώματος.
    • Τotal body irradiation: όταν η ακτινοθεραπεία χορηγείται σε όλο το σώμα. Συνήθως πραγματοποιείται πριν από την χημειοθεραπεία και τη μεταμόσχευση μυελού των οστών.

 
Τεχνική VMAT σε λέμφωμα Hodgkin

Προσωπική φροντίδα κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας

Είναι σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Μία ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ενυδάτωση, ήπια σωματική δραστηριότητα αποτελούν ορισμένες βασικές συμβουλές για να σας βοηθήσουν να ανταπεξέλθετε σε αυτή. Γενικά:

    • Ακολουθήστε τις συμβουλές του θεράποντα ιατρού σας.
    • Ενημερώστε τον για οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή ακολουθείτε.
    • Κατά τη διάρκεια καθώς και μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας θα πρέπει να φροντίζετε το δέρμα σας στην περιοχή του σώματος που υποβάλλεται σε θεραπεία. Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο. Μη χρησιμοποιείτε lotions ή καλλυντικά που περιέχουν οινόπνευμα. Καθαρίζετε την περιοχή με χλιαρό νερό και ήπιο σαπούνι.​

Πιθανές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας

Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας περιορίζονται στην περιοχή του σώματος που ακτινοβολείται. Εξαρτώνται από τη χορηγούμενη δόση ακτινοβολίας καθώς και με το αν χορηγείται και χημειοθεραπεία. Δεν εμφανίζονται πάντα και η έντασή τους διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Είναι συνήθως προσωρινές και υποχωρούν αμέσως μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Είναι αναμενόμενες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά. Πιο συγκεκριμένα η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει:

    • Ερυθρότητα στο δέρμα μπορεί να παρατηρηθεί με την εξωτερική ακτινοθεραπεία.
    • Σε περίπτωση ακτινοβόλησης της στοματικής κοιλότητας ίσως παρατηρηθεί μία ήπια ξηροστομία, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει φθορά στα δόντια. Καλό είναι πριν ξεκινήσει η θεραπεία να πραγματοποιηθεί μία οδοντιατρική εξέταση.
    • Απώλεια τριχωτού στην περιοχή που υποβάλλεται σε θεραπεία. Παρόλο που η απώλεια είναι συνήθως προσωρινή σε ορισμένους ασθενείς μπορεί να είναι και μόνιμη. Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί για την επανεμφάνιση του ανέρχεται σε ορισμένους μήνες. Σχετικά με την πιθανότητα μόνιμης απώλειας θα ενημερωθείτε από τον ιατρό προτού ξεκινήσει η θεραπεία.
    • Φλεγμονή στην περιοχή που υποβλήθηκε σε θεραπεία. Για παράδειγμα, η θεραπεία στο θώρακα μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην κατάποση, βήχα ή αίσθημα δύσπνοιας.